احتياط

احتياط در اصطلاح فقه , عبارت است از عمل كردن به احكام به گونه اى كه يقين داشته باشد به وظيفه اش عمل كرده است .

1- عمل به احتياط براى هر فردى (مجتهد يا غيرمجتهد) جايز است , ولى بايد موارد احتياط را بشناسد و كمتر افرادى اين موارد را مى شناسند, چون شناخت آنها كار دشوارى است و مستلزم اطلاع كامل بر كيفيّت آن است .(1)

2- عمل به احتياط, گاهى موجب تكرار عمل است و گاهى موجب تكرار نيست(2) .

مثال اوّل : شخصى كه نمى داند وظيفه اش نماز تمام است يا شكسته , اگر بخواهد به احتياط عمل كند بايد نماز را هم تمام بجا آورد و هم شكسته .

مثال دوّم : شخصى كه نمى داند اذان و اقامه براى نماز واجب است يا مستحب , اگر بخواهد به احتياط عمل كند بايد آن را بجا آورد.

3 اگر مكلّف بداند عملى حرام نمى باشد, ولى نمى داند واجب است يا مستحب يا مكروه يا مباح , مى تواند به اميد مطلوب بودن (رجاءاً) آن عمل را انجام دهد, چون احتمال مطلوب بودن آن وجود دارد.(3)

4 اگر مكلّف بداند عملى واجب نيست ولى نمى داند حرام است يا مكروه يا مستحب يا مباح , مى تواند آن عمل را ترك كند. چون احتمال مبغوض بودن آن وجود دارد(4).


1 ـ تحريرالوسيله , ج 1 ص 5ـ العروة الوثقى , ج 1 ص 3 م 2
2 ـ الفتاوى الواضحه , ج 1 ص 118 تحريرالوسيله , ج 1 ص 5 م 1
3 ـ العروة الوثقى , ج 1 ص 11 م 30
4 ـ همان .