مصرف زكات

مصرف زكات در هشت جا است كه مى توان آن را در تمام يا برخى از اين موارد مصرف كرد:

1- فقيران .

2- مسكينان ,آنان كه به كلّى درمانده و بينوايند.

3- كسى كه از طرف امام (ع) يا نايب او مأمور جمع آورى و نگهدارى و توزيع زكات است (عاملين ).

4- براى الفت دادن دلها به اسلام و مسلمانان ; مانند غير مسلمانان كه اگر به آنها كمكى بشود, به دين اسلام مى گروند يا در جنگ به مسلمانان كمك مى كنند (مؤلفة قلوبهم ).

5- خريدارى بنده ها و آزاد كردن آنان (فى الرقاب ).

6- بدهكارانى كه نمى توانند قرض خود را بدهند (غارمين ).

7- در راه خدا; يعنى در كارهايى كه نفع آن به عموم مى رسد و مورد رضايت خداست ; مانند ساختن جاده , پل , مسجد (فى سبيل الله ).

8- مسافرى كه در سفر درمانده است و خرج برگشت به وطن را ندارد, هر چند در وطن خود فقير نباشد (ابن السبيل ).(1)

احكام مصرف زكات

1- فقيرى كه زكات دريافت مى كند بايد داراى اين شرايط باشد:

شيعه دوازده امامى باشد

واجب النفقهء زكات دهنده نباشد; مانند همسر و فرزند.

اگر زكات دهنده سيد نيست , زكات گيرنده نيز سيد نباشد.

زكات را در معصيت مصرف نكند.

و بنابر احتياط واجب , آشكارا معصيت كبير نكند(2).

2- به كسى كه بدهكار است و نمى تواند بدهى خود رابدهد, اگر چه مخارج او بر انسان واجب باشد, مى تواند

زكات داد.(3)

3- اگر پسر به كتابهاى علمى دينى احتياج داشته باشد, پدر مى تواند براى خريدن آن كتابها به او زكات بدهد.(4)

4- كسى كه مشغول تحصيل علم است و اگر تحصيل نكند مى تواند براى معاش خود كسب كند, چنانچه

تحصيل آن علم , واجب يا مستحب باشد, مى توان به او زكات داد و اگر تحصيل آن علم , واجب يا مستحب نباشد,

زكات دادن به او اشكال دارد.(5)

5- پدر مى تواند به پسرش زكات بدهد كه براى خود زن بگيرد.(6)

6- به كسى كه معلوم نيست سيد است يا نه , مى توان زكات داد.(7)

7- پرداخت زكات از عبادات است و بايد به قصد قربت ; يعنى براى اطاعت دستور خداوند بپردازد و در نيت

معين كند كه زكات مال است يا زكات فطره .(8)

8- وقت پرداخت زكات :

- زكات طلا و نقره و دامها را پس از تمام شدن يك سال

- زكات گندم و جو را موقعى كه از كاه جدا مى كنند بايد به فقير بدهد يا از مال خود جدا كند - زكات خرما و انگور را موقع خشك شدن پس از جدا كردن زكات , لازم نيست فوراً آن را به مستحق بدهد, ولى اگر به كسى آكه مى شود زكات داد دسترسى دارد, احتياط مستحب آن است كه دادن زكات را"تأخير نيندازد.(9)

9- اگز زكات قبل از پرداخت تلف شود:

الف : پرداخت آن ممكن نبوده --- ( ضامن نيست و پرداختن عوض آن واجب نمى باشد ).

ب : پرداخت آن ممكن بوده

1- در پرداخت يا حفظ آن كوتاهى نكرده است -- ضامن نيست .

2- در پرداخت يا حفظ آن كوتاهى كرده است - ضامن است(10 .

10- اگر زكات را از مال خود كنار بگذارد, مى تواند در بقيهء آن تصرف كند و اگرج قيمت آن را كنار بگذارد (نه از خود آن ), مى تواند در تمام آن مال تصرف كند(11).

11- انسان نمى تواند زكاتى را كه كنار گذاشته , براى خود بردارد و چيز ديگرى %به جاى آن بگذارد.(12)

مستحبات پرداخت زكات :

1- خويشان خود را بر ديگران

-- و اهل علم و كمال را بر غير آنان

-- و كسانى را كه گدايى نمى كنند بر گدايان مقدم دارد.

2- زكات دامها را به فقيرهايى آبرومند بدهد.

3- زكات را آشكارا و صدقهء مستحبى را پنهانى بپردازد.(13)


1 - توضيح المسائل , م 1925
2 - توضيح المسائل , م 1942- 1946تا 1948و 1956
3- همان , م 1947
4 - همان , م0 195
5 - همان , م0 199
6 - همان , 1951
7 - همان , م 1956
8 - همان , م 1957
9 - همان , م 1961و 1962
10- تحرير الوسيله , ج 1ص 343 م 7و 8
11 - توضيح المسائل , م 1965
12 - توضيح المسائل , م 1966
13 - توضيح المسائل , م 1973و 1974