حَجْر

حَجْر به معناى <منع > است و در فقه , منع شرعى نسبت به تصرف در اموال مى باشد.(1)

1- اين افراد محجورند; يعنى نمى توانند در اموال خود تصرف كنند.

-- كودك غير بالغ

-- ديوانه

-- سفيه (كسى كه مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف مى كند)

-- ورشكستهء اقتصادى

2- ولايت بر تصرف در اموال كودك غير بالغ و ديوانه , با پدر و جد پدرى اوست .

-- اگر پدر و جد پدرى ندارد, قيّمى كه وصيت آنان مشخص شده است , ولايت دارد.

-- اگر قيّم هم ندارد, با حاكم شرع است .

-- و اگر حاكم شرع نباشد, با مؤمنين است و بنابر احتياط واجب بايد عادل باشند.(2)

3- ولايت بر سفيه :

- اگر از دوران كودكى سفيه بوده و با همان حال به حدّ بلوغ رسيده , شرعاً محجوز است و ولايت بر او مانند ديوانه , با پدر و جدّ پدرى است و و با نبودن آنها قيّم است .

- اگر قبلاً سفيه نبوده و پس از بلوغ سفيه شده , ولايت بر او با حاكم است و حاكم او را از تصرف در اموالش منع مى كند (3)

4- ورشكستهء اقتصادى را نيز حاكم شرع با شرايطى كه در كتب مفصل فقهى آمده است او را از تصرف در اموالش منع مى كند و ولايت در تصرف با حاكم است .(4)


1 - تحرير الوسيله , ج 2 ص 13 كتاب الحجر.
2 - تحرير الوسيله , ج 2 ص 13 م 5
3 - تحرير الوسيله , ج 2ص 15
4 - براى آشنايى با شرايط جواز حجر مى توانيد به كتاب تحرير الوسيله , ج 2 ص 18< القول فى الفلس > مراجعه كنيد.