احكام شرايط وضو

شرايط آب وضو

1- وضو با آب نجس و مضاف باطل است , خواه بداند آن آب نجس يا مضاف است يا نداند, يا فراموش كرده باشد.(1)

2- آب وضو بايد مباح باشد, بنابراين در موارد زير وضو باطل است :

-- وضو گرفتن با آبى كه صاحب آن راضى نيست (راضى نبودن او معلوم است ).

-- آبى كه معلوم نيست صاحب آن راضى است يا نه .

-- آبى كه وقف افراد خاصى است ; مانند حوض برخى از مدارس و وضوخانهء بعضى از هتلها و مسافرخانه ها و...(2)

3- وضو گرفتن از نهرهاى بزرگ , گرچه انسان نداند صاحبان آنها راضى هستند يا نه , اشكال ندارد, امّا اگر صاحبان آن از وضو گرفتن جلوگيرى كنند, احتياط واجب آن است كه وضو نگيرد.(3)

شرايط اعضاى وضو

1- اعضاى وضو در موقع شستن و مسح بايد پاك باشد.(4)

2- اگر در بين وضو, جايى را كه شسته يا مسح كرده , نجس شود وضو صحيح است ; مثلاً مشغول شستن دستها است , صورت وى نجس شود.(5)

3- اگر غير اعضاى وضو, جايى از بدن نجس باشد, وضو صحيح است ولى اگر مخرج بول يا غايط را تطهير نكرده , بهتر آن است كه اوّل آن را تطهير كند, بعد وضو بگيرد.(6)

4- اگر زير ناخن چرك باشد, وضو اشكال ندارد, ولى اگر ناخن بيشتر از معمول بلند باشد, بايد چرك زير آن مقدار را برطرف كند.(7)

5- چرك بدن اگر مانع رسيدن آب به اعضاى وضو نباشد وضو اشكال ندارد.(8)

6- اگر پس از گچ كارى و مانند آن , چيز سفيدى كه از رسيدن آب به پوست جلوگيرى نمى كند بر دست بماند يا ظاهر شود, اشكالى ندارد ولى اگر مانع رسيدن آب مى باشد, يا شك دارد كه با بودن آنها, آب به پوست مى رسد يا نه بايد آنها را برطرف كند.(9)

7- اگر چيزى بر اعضاى وضو باشد (اعضاى شستن ) كه از رسيدن آب به آن جلوگيرى كند, براى وضو بايد برطرف شود ولى بر اعضاى مسح , هر چند از رسيدن آب جلوگيرى نكند, براى وضو بايد برطرف شود.(10)

8- خطوط قلم خودكار و لكه هاى رنگ و چربى و كِرم در صورتى كه رنگ بدون جِرم باشد, مانع وضو نيست , ولى اگر جِرم داشته باشد (روى پوست را گرفته ) بايد برطرف شود.(11)

9- خال كوبيهايى كه زير پوست قرار دارد (جوهر است ) و مانع از رسيدن آب به پوست نمى باشد, براى وضو اشكال ندارد.(12)

شرايط كيفيّت وضو

1 ترتيب (13)

كارهاى وضو بايد بدين ترتيب انجام شود:

شستن صورت

شستن دست راست

شستن دست چپ

مسح سر

مسح پاى راست

مسح پاى چپ

اگر ترتيب اعمال وضو به هم بخورد وضو باطل است , حتى اگر پاى چپ و راست را همزمان مسح كند.

2 مُوالات

1- موالات ; يعنى پشت سر هم انجام دادن و فاصله نينداختن بين اعمال وضو.

2- اگر بين كارهاى وضو به قدرى فاصله شود كه وقتى مى خواهد جايى را بشويد يا مسح كند رطوبت جاهايى كه پيش از آن شسته يا مسح كرده , خشك شده باشد, وضو باطل است ولى اگر فقط رطوبت جايى كه جلوتر از محلى است كه مى خواهد بشويد يا مسح كند خشك شده باشد, وضويش صحيح است (14).

3- راه رفتن بين وضو اشكال ندارد, پس اگر بعد از شستن صورت و دستها, چند قدم راه برود جبه قدرى كه موالات به هم نخوردج و بعد سر و پا را مسح كند, وضوى او صحيح است (15).

3 از ديگران كمك نگيرد

1- كسى كه مى تواند اعمال وضو را انجام دهد, نبايد از ديگرى كمك بگيرد, پس اگر شخص ديگرى صورت و دست او را بشويد يا مسح او را انجام دهد وضو باطل است , ولى اگر شخص ديگرى آب را در دست وى بريزد و وضو گيرنده خودش آن را بر اعضاء مى ريزد ومى شويد وضو باطل نيست ولى اينگونه كمك گرفتن مكروه است .(16)

2- كسى كه نمى تواند وضو بگيرد, بايد نايب بگيرد كه او را وضو دهد و چنانچه مزد هم بخواهد, در صورتى كه بتواند بايد بدهد, ولى خود او بايد نيّت وضو كند.(17)

3- كسى كه در وضو از ديگرى كمك مى گيرد, هر كدام از كارهاى وضو را كه مى تواند به تنهايى انجام دهد, نبايد در آن عمل كمك بگيرد.(18)

4- كسى كه ديگرى را وضو مى دهد, در مسح بايد دست او را بر سر و پاهايش بكشد, مگر آن كه ممكن نباشد, كه در آن صورت بايد از دست او رطوبت بگيرد و با دست خود, مسح او را انجام مى دهد و چنانچه ممكن است بنابر احتياط واجب تيمم هم بنمايد.(19)

شرايط وضو گيرنده

1- كسى كه مى داند اگر وضو بگيرد مريض مى شود يا مى ترسد كه مريض شود, بايد تيمم كند و اگر وضو بگيرد باطل است . ولى اگر نداند كه آب براى او ضرر دارد و وضو بگيرد و بعد بفهمد كه ضرر داشته , وضويش صحيح است .(20)

2- وضو بايد به قصد قربت انجام شود يعنى براى انجام فرمان خداوند عالم وضو بگيرد.(21)

3- لازم نيست نيّت را به زبان آورد, يا از قلب خود بگذراند, بلكه همين مقدار كه مى داند وضو مى گيرد كافى است , به طورى كه اگر از او بپرسند چه مى كنى ؟ بگويد: وضو مى گيرم .(22)

4- در وضو, قصد قربت كافى است و لازم نيست نيّت وجوب يا استحباب كند; يعنى لازم نيست نيّت كند وضوى واجب است يا مستحب .(23)

دو مساءله :

1- اگر وقت نماز به قدرى تنگ است كه اگر وضو بگيرد, تمام نماز يا قسمتى از آن , بعد از وقت خوانده مى شود, بايد تيمم كند.(24)

2- كسى كه در تنگى وقت نماز بايد تيمم كند, اگر وضو بگيرد, صحيح است چه براى آن نماز وضو بگيرد يا براى كار ديگر.(25)


1- توضيح المسائل , م 265
2- العروْ الوثقى , ج 1 فصل فى شرايط الوضو, ص 219ـ 225 م 6 ،7 ،8و توضيح المسائل , م 265
3- توضيح المسائل , مساءله 271
4- توضيح المسائل , شرايط وضو, ص 35 شرط ششم و مساءلهء 276و 277
5- همان .
6- همان .
7- توضيح المسائل , م 291
8- توضيح المسائل , م 294
9- توضيح المسائل , م 294
10- توضيح المسائل , شرايط وضو, شرط سيزدهم و مساءلهء 259
11- استفتاآت , ج 1ص 36و 37 س 40تا 45
12- همان .
13- تحريرالوسيله , ج 1 فصل به شرايط الوضو, ص 28
14- همان , ج 1ص 28 م 15و توضيح المسائل ـ م 283
15- توضيح المسائل , م 285
16- العروْ الوثقى , ج 1 فى شرايط الوضو, التاسع , ص 234
17- توضيح المسائل ـ م 286
18- توضيح المسائل , م 287
19- همان , م 286
20- العروْالوثقى , م ج 1 فى شرايط الوضوء, السابع , ص 232ـ توضيح المسائل , م 288و 672
21- توضيح المسائل ـ شرايط وضو شرط هشتم .
22- توضيح المسائل , م 282
23- تحريرالوسيله , ج 1 ص 29 م 20
24- توضيح المسائل , م 280
25- همان , م 281