غسلهاى اختصاصى بانوان

سه غسل از غسلهاى واجب ; يعنى غسل حيض , استحاضه و نفاس , تنها بر دخترها و بانوان واجب مى شود و سبب اين غسلها, خونى است كه از رحم بيرون مى آيد و هر يك احكام خاصى دارد كه در اين درس به بيان آنها مى پردازيم :

غسل حيض (قاعدگى )

زمانى كه خونريزى قاعدگى قطع شود, زن بايد براى نماز و ساير كارهايى كه نياز به طهارت دارد غُسل كند.(1)

نشانه هاى خون حيض

قبل از بلوغ ديده نمى شود و اگر دخترى قبل از بلوغ خونى ببيند حكم حيض ندارد.(2)

زنهاى سيده پس از 60سالگى و زنهاى غيرسيّده پس از 50سالگى , خون حيض نمى بينند و چنانچه پس از آن سنين خونى ببينند حكم حيض ندارد.

دورهء قاعدگى كمتر از سه روز نيست , پس اگر جريان خون قبل از سه روز قطع شود حكم حيض ندارد.

دورهء قاعدگى بيش از ده روز طول نمى كشد و چنانچه خونريزى بيش از ده روز طول بكشد, پس از ده روز حكم حيض ندارد.

خونريزى در سه روز اوّل به طور مستمر مى باشد ـ هر چند در داخل , خون باشد و بيرون نيايد ـ پس اگر مثلاً دو روز خون ببيند سپس بطور كامل قطع شود و يك روز ديگر دوباره خون ببيند, از آغاز, حيض نبوده است .

فاصلهء دو حيض حداقل ده روز مى باشد, پس اگر بعد از تمام شدن دورهء قاعدگى قبل از آن كه ده روز فاصله شود خون ببيند, خون دوّم حكم حيض ندارد.(3)

خون حيض معمولاً غليظ و گرم و پر رنگ است و با فشار و كمى سوزش مى آيد.(4)

احكام دوران قاعدگى

در مدّت قاعدگى , اين كارها بر بانوان حرام است :

نماز و طواف كعبه .

كارهايى كه بر جُنب حرام است ; مانند توقف در مسجد.

آميزش با همسر, براى زن و مرد, هر دو حرام است .(5)

در ايّام قاعدگى نماز و روزه بر زن واجب نيست , و نمازها قضا ندارد ولى قضاى روزه هاى واجب را بايد پس از ماه مبارك رمضان بجا آورد.(6)

استفتاء

س ـ خوردن قرص در ايام حج يا بعضى مواقع كه زنها ميل دارند عادت ماهيانه نداشته باشند اشكال دارد يا نه ؟

ج ـ در صورت مضرّ نبودن اشكال ندارد.(7)

وظيفهء زن , هنگام شروع خونريزى (8)

چگونگى جريان خون

1-تاكنون خونريزى قاعدگى نداشته ,مانند دخترى كه خونريزيش براى اوّلين مرتبه شروع شده .(مبتدئه) )

2- اوّلين خونريزى قاعدگى او نيست ولى هنوز عادت منظمى پيدا نكرده است . (مضطربه)

3- خونريزى قاعدگى او از نظر تعداد روزها منظم است مثلاً هميشه پس از 5 روز خونريزى پاك مى شود ولى از نظر وقت شروع خونريزى منظم نشده است . (عدديه)

وظيفه

در اين سه صورت از ابتداى خونريزى اگر نشانه هاى خون قاعدگى را دارد, يا يقين كند تا سه روز طول مى كشد بايد آن را حيض به حساب آورد و به احكام آن عمل كند.

چگونگى جريان خون

4- خونريزى قاعدگى از نظر تعداد روزها منظم نيست ; مثلاً گاهى پس از 5 روز خونريزى پاك مى شود و گاهى پس از 6 روز, ولى از نظر وقت شروع خونريزى منظم است ; مثلاً هميشه 25 روز پس از پاك شدن دوباره خونريزى شروع مى شود.(وقتيّه )

5- خونريزى قاعدگى او هم از نظر تعداد روزها و هم از نظر وقت شروع خونريزى منظم است , مثلاً هميشه بيستم ماه خونريزى شروع مى شود و پس از 5 روز قطع مى گردد. (وقتيّه و عدديّه )

وظيفه

در اين دو صورت , چون وقت شروع خونريزى مشخص است , از ابتداى شروع بايد آن را حيض به حساب آورد و به احكام آن عمل كند.

چگونگى جريان خون

6- عادت منظمى در خونريزى داشته است ولى اكنون آن را فراموش كرده . (ناسيه )

وظيفه

اگر نشانه هاى خون قاعدگى را دارد يا يقين كند كه 3روز طول مى كشد, بايد آن را حيض بحساب آورد و به احكام آن عمل كند.

وظيفهء زن پس از قطع خونريزى

1- پس از پايان دورهء قاعدگى و قطع خونريزى , زن بايد غُسل حيض به جا آورد و نماز و ساير عبادتهاى خود را انجام دهد.(9)

2- غسل حيض با غسل جنابت , بجز در نيّت تفاوتى ندارد.(10)

3- با غسل حيض به تنهايى نمى توان نماز خواند, بلكه بايد به علاوهء غسل , وضو هم بگيرد, و اگر پيش از غسل وضو بگيرد بهتر است .(11)

غسل استحاضه

استحاضه

يكى ديگر از خونهايى كه گاهى اوقات از رحم دختر يا زن بيرون مى آيد <استحاضه > است . خون استحاضه معمولاً زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بيرون مى آيد و غليظ نيست ولى ممكن است گاهى , پر رنگ و گرم و غليظ باشد و با فشار بيرون آيد.(12)

<به زنى كه خونريزى استحاضه دارد, مُستحاضه گويند.>

اقسام استحاضه

خون استحاضه بر اساس كمى و زيادى آن , به سه دسته تقسيم مى شود: قليله , متوسطه و كثيره . بر پايهء اين تقسيم , وظيفهء زن نيز متفاوت است .(13)

وظيفهء مستحاضهء قليله

اگر جريان خون تنها يك طرفِ پنبهء بهداشتى را آلوده كرده باشد و به درون آن نفوذ كرده ولى از طرف ديگر ظاهر نشده , قليله (14) است و زن بايد براى نماز بدن را تطهير كرده و بنابر احتياط واجب پنبه را عوض كند و وضو بگيرد. بنابراين استحاضهء قليله , غسل ندارد.(15)

وظيفهء مستحاضهء متوسطه

اگر خونريزى به قدرى است كه به درون پنبه بهداشتى نفوذ كرده و از طرف ديگر آن ظاهر شده ولى لباس يا پارچهء روى پنبه را آلوده نكرده باشد, استحاضهء متوسطه است و زن بايد براى نماز افزون بر وظايفى كه براى قليله گفته شد, براى آن نمازى كه قبل از آن يا در بين آن مستحاضه شده است غسل كند و تا زمانى كه خونريزى مستحاضه متوسطه ادامه دارد هر روز قبل از نماز صبح غسل كند. بنابراين , در استحاضهء متوسطه در هر شبانه روز يك غسل كافى است , امّا پس از قطع خونريزى نيز بايد غسل كند.(16)

وظيفهء مستحاضهء كثيره

اگر خونريزى به قدرى است كه به پنبهء بهداشتى نفوذ كرده و از طرف ديگر آن ظاهر شده و لباس يا پارچهء روى پنبه را آلوده كرده , استحاضهء كثيره است و زن بايد براى هر نماز علاوه بر وظايفى كه براى قليله گفته شد, دستمال را عوض كند يا آب بكشد و غسلى هم انجام دهدولى اگر نماز ظهر و عصر را با هم بخواند و فاصله نيندازد, يك غسل براى هر دو كافى است و همچنين براى نماز مغرب و عشا.(17)

چند مساءله :

1- مستحاضه متوسطه و كثيره نيز بايد پس از قطع خونريزى غسل كنند.(18)

2- غسل استحاضه با ساير غسلها تفاوتى ندارد مگر در نيّت .

3- با غسل استحاضه نمى توان نماز خواند, بلكه بايد به علاوهء غسل وضو هم بگيرد.(19)

غسل نفاس

غسل نفاس مربوط به ولادت فرزند است و در زمان ديگرى ديده نمى شود, كه زن پس از خونريزى زايمان بايد آن را انجام دهد.

1- خونريزى نفاس ممكن است يك لحظه باشد و ممكن است چندين روز طول بكشد ولى از ده روز بيشتر نخواهد شد و چنانچه از ده روز بگذرد, زياده بر آن , حكم نفاس ندارد.(20)

2- زن بايد پس از قطع خونريزى زايمان غسل نفاس بجا آورد و نماز و ساير عبادتهاى خود را انجام دهد, بنابراين آنچه در بعضى مناطق مرسوم است كه پس از 7يا 10روز به حمام رفته و غسل مى كنند و قبل از آن , هر چند خونريزى قطع شود, نماز و ساير عبادتها را انجام نمى دهند كار صحيحى نيست .(21)

3- آنچه در ايّام قاعدگى بر زن حرام است , در حال نفاس نيز حرام است .(22)

4- غسل نفاس با ساير غسلها بجز در نيّت تفاوتى ندارد و براى نماز كافى نيست , بلكه زن بايد علاوه بر غسل , وضو نيز بگيرد.(23)


1ـ توضيح المسائل , م 466
2-ممكن است دخترى بالغ باشد ولى خونريزى قاعدگى نداشته باشد چون وراثت و تغذيه و آب و هوا هم در اين مساءله تاءثير دارد, چنانچه امروزه معمولاً نخستين خونريزى دخترها در سنين 12يا 13سالگى مى باشد.
3- گر آن كه ابتدا سه روز يا بيشتر خون ببيند و پاك شود و دوباره چند روزى خون ببيند و مجموع خونريزى اوّل و دوّم و پاكى در وسط بيش از ده روز نباشد.
4- العروْ الوثقى , ج 1 فصل فى الحيض , ص 315و 316و توضيح المسائل , م 434تا 441
5- توضيح المسائل , م 450
6- همان , م 469
7- استفتائات , ج 1 ص 470 س 111
8- العروْ الوثقى , ج 1 ص 226 م 8و ص 228 م 15و توضيح المسائل , م 499و 500
9- توضيح المسائل , م 466
10- همان .
11- همان .
12- توضيح المسائل , م 392
13- توضيح المسائل , م 393
14- براى آشنايى بيشتر با چگونگى شناخت نوع استحاضه به رسالهء توضيح المسائل , مساءلهء 404مراجعه كنيد.
15- توضيح المسائل , م 393و 394
16- همان , م 393و 395
17- توضيح المسائل , م 396
18- توضيح المسائل , م 412
19- توضيح المسائل , م 391
20- توضيح المسائل , م 511
21- توضيح المسائل , م 515
22- توضيح المسائل , م 513
23- العروْ الوثقى , ج 1 ص 210 سطر 3و توضيح المسائل , م 391