احكام وضو

شستن صورت و دستها

1- بنابر احتياط واجب , بايد صورت و دستها را از بالا به پايين شست و اگر از پايين به بالا بشويد وضو باطل است .(1)

2- اگر صورت يا دست كسى كوچكتر از صورت و دست معمولى باشد, يا بر پيشانى او مو روييده , يا جلوى سر او مو ندارد, بايد همان مقدارى كه مردمان معمولى مى شويند, بشويد.(2)

3- اگر صورت و دست كسى , هر دو برخلاف معمول باشد ولى متناسب با هم است , لازم نيست ملاحظهء معمول را بنمايد بلكه بايد همانگونه كه در اعمال وضو بيان شد, وضو بگيرد.(3)

4- اگر پوست صورت از لاى موها (ريش ـ ابرو) پيدا باشد, بايد آب را به پوست برساند و اگر پيدا نباشد, شستن مو كافى است و رساندن آب به زير مو لازم نيست .(4)

5- اگر شك كند, كه پوست صورت از لاى مو پيداست يا نه ؟ بنابر احتياط واجب بايد مو را بشويد و آب را به پوست هم برساند.(5)

6- شستن داخل بينى و دهان و مقدارى از لب و چشم كه هنگام بستن ديده نمى شود, واجب نيست . ولى براى آن كه يقين كند از جاهايى كه بايد شسته شود چيزى باقى نمانده , واجب است مقدارى از آنها را هم بشويد.(6)

7- پوست يا گوشتى كه از اعضاى وضو بريده شده ـ اگر كاملاً قطع شده باشد, بايد زير آن (جاى آن ) شسته شود ـ و در صورتى كه به عضو متصل است بايد آنهم شسته شود و هر مقدار از جاى آن كه ظاهر شده , بشويد.(7)

8- تاولهايى كه مثلاً بر اثر سوختگى بر پوست ظاهر شده , تا زمانى كه باقى است , شستن ظاهر (روى ) آن كافى است , هر چند پوستهء آن سوراخ شده باشد و چنانچه قسمتى از آن كنده شده , شستن همان مقدارى از پوست كه ظاهر شده كافى است وكندن مابقى , يا رساندن آب به زير آن لازم نيست , ولى اگر به گونه اى است كه پوست گاهى بر بدن مى چسبد و گاه جدا مى شود بايد زير آن هم شسته شود.(8)

9- پوسته اى كه در حال بهبودى زخم روى آن بسته شده و مانند پوست بدن مى باشد, كندن آن لازم نيست و شستن ظاهر آن كافى است . هر چند كندن آن راحت باشد, امّا دوايى كه بر زخم خشكيده است اگر برداشتن آن راحت است بايد بردارد و اگر برداشتن آن ممكن نيست حكم جبيره را دارد كه به تفصيل در احكام وضوى جبيره اى خواهد آمد.(9)

10- شستن اعضاى وضو:

بار اوّل : واجب

بار دوّم : جايز

بار سوّم : بدعت و حرام(10)

11- مقصود از شستن , آب ريختن نيست , بلكه شستن كامل است ; يعنى اگر يكبار بطور كامل به نيّت وضو تمام صورت يا دست را بشويد و بار ديگر هم بطور كامل بشويد, بار سوّم آن حرام مى باشد. بنابراين اگر چندين مرتبه هم آب بريزد ولى به تمام جاهاى عضو نرسد, يكبارمحسوب نمى شود. و اگر با يكبار ريختن , يا يكبار فرو بردن در آب , تمام عضو را فراگيرد. يك بار شستن به حساب مى آيد.(11)

12- سه بار شستن اعضاى وضو (به نيت وضو) علاوه بر آنكه بدعت و حرام است , گاهى اوقات موجب بطلان وضو هم مى شود و آن در صورتى است كه آب مسح , از آب شستن سوّم باشد, چون مسح بايد با آب وضو انجام شود.(12)

مسح سر

1- جاى مسح : يك قسمت از چهار قسمت سر كه بالاى پيشانى است (جلوى سر).

2- مقدار واجب مسح : هر قدر باشد كافى است (به مقدارى كه اگر كسى ببيند بگويد مسح كرد).

3- احتياط مستحب : به پهناى سه انگشت بسته و طول يك انگشت .

4- مسح با دست چپ : جايز است .

5- لازم نيست مسح بر پوست سر باشد, بلكه بر موى جلوى سر هم صحيح است , مگر موى سر انسان به قدرى بلند باشد كه هنگام شانه زدن , به صورتش بريزد, كه بايد پوست سر يا قسمت پايين (بيخ ) مو را مسح نمايد.

6- مسح بر موى جاهاى ديگر سر صحيح نيست , هر چند بر محل مسح جمع شده باشد.

7- مسح سر لازم نيست از بالا به پايين باشد.(13)

مسح پا

1- جاى مسح : روى پا است .

2- مقدار واجب مسح : طول ; از سرانگشت تا برآمدگى روى پا.

عرض ; هر اندازه باشد كافى است هر چند به قدر يك انگشت باشد.

3- احتياط مستحب آن : همه روى پا.

4- پاى راست را بايد قبل از پاى چپ مسح كند, ولى لازم نيست پاى راست را با دست راست و پاى چپ را با دست چپ مسح كند.(14)

مسائل مشترك مسح سر و پا

1- در مسح بايد دست را بر سر و پاها بكشد و اگر دست را نگه دارد و سر يا پا را به آن بكشد وضو باطل است , ولى اگر موقعى كه دست را مى كشد سر يا پا مختصرى حركت كند اشكال ندارد.(15)

2- اگر براى مسح رطوبتى در كف دست نمانده باشد, نمى تواند دست را با آب خارج ,تر كند بلكه بايد از اعضاى ديگرِ وضو رطوبت بگيرد و با آن مسح كند.(16)

3- رطوبت دست بايد بقدرى باشد كه بر سر و پا اثر بگذارد.(17)

4- اگر رطوبت كف دست به اندازهء مسح سر باشد, مى تواند سر را با همان رطوبت مسح كند و براى مسح پاها از اعضاى ديگر وضو رطوبت بگيرد.(18)

5- محل مسح (سر و روى پاها) بايد خشك باشد, بنابراين اگر جاى مسح تر باشد, بايد آن را خشك كرد ولى اگر رطوبت آن بقدرى كم باشد كه مانع از تاءثير رطوبت دست , بر آن نباشد مانع ندارد.(19)

6- بين دست و سر يا پاها بايد چيزى مانند چادر و كلاه , يا جوراب و كفش فاصله نباشد. هر چند بسيار رقيق و نازك باشد و رطوبت به پوست برسد (مگر در حال ناچارى ).(20)

7- محل مسح بايد پاك باشد, پس اگر نجس است و نمى تواند آن را آب بكشد بايد تيمم كند.(21)


1- توضيح المسائل ـ م 243
2- همان , م 238
3- همان .
4- همان , م 240
5- توضيح المسائل , م 241
6- توضيح المسائل , م 242
7- العروْ الوثقى , ج 1 فصل فى افعال الوضوء, ص 205 م 14
8- العروْ الوثقى , ج 1 ص 206 م 16
9- همان , م 17
10- توضيح المسائل , م 248
11- استفتائات , ج 1 ص 34 ص 35
12- توضيح المسائل , م 248و استفتاآت , ج 1 ص 34و 35
13- توضيح المسائل , م 249و 250و 251و تحريرالوسيله , ج 1 فصل فى الوضوء, ص 23 م 12و 13و 14
14- العروْ الوثقى , ج 1 فصل فى افعال الوضوء, ص 210
15- توضيح المسائل , م 255
16- توضيح المسائل , م 257
17- العروْ الوثقى , ج 1 فصل فى افعال الوضو, ص 212 م 26
18- توضيح المسائل , م 258
19- العروْ الوثقى , ج 1 ص 212 م 26
20- همان , م 27
21- توضيح المسائل ـ م 260