خيار يا اختيار فسخ و انواع آن

در برخى موارد, خريدار يا فروشنده يا هر دو مى توانند معاملهء انجام شده را بر هم بزنند.

حق به هم زدن معامله را <خيار> يا <اختيار فسخ > گويند.

1- خيار مجلس

2- خيار غَبْن

3- خيار شرط

4- خيار تَدْليس

5- خيار تخلف شرط

خيارات معامله 6- خيار عيب

7- خيار شركت

8- خيار رؤيت

9- خيار تأخير

1- خيار حيوان

11- خيار تعذّر تسليم (1)

1- خيار مجلس : تا زمانى كه دو طرف معامله از مجلس معامله متفرق نشده باشند مى توانند معامله را به هم زنند.

2- خيار غبن : در صورتى كه خريدار يا فروشنده گول خورده باشد مى تواند معامله را فسخ كند.

3- خيار شرط: در صورتى كه در معامله قرارداد كنند كه تا مدّت معينى هر دو يا يكى از آنها بتوانند معامله را به هم بزنند طبق قرارداد مى توانند معامله را فسخ كنند.

4- خيار تدليس : زمانى كه خريدار يا فروشنده مال خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد و طورى كند كه قيمت مال در نظر مردم ارزشمندتر شود طرف مقابل مى تواند معامله را به هم بزند.

5- خيار تخلف شرط: اگر فروشنده يا خريدار شرط كند كه كارى انجام دهد يا شرط كند مالى را كه مى دهد طور مخصوصى باشد و به آن شرط عمل نكند, طرف ديگر مى تواند معامله را فسخ كند.

6- خيار عيب : اگر در جنس يا عوض آن عيبى باشد, مى توانند معامله را به هم بزنند. در صورتى كه عيب بعداز معامله معلوم شود.

7- خيار شركت : اگر معلوم شود كه مقدارى از جنسى كه فروخته اند مال ديگرى است ; يعنى شريك دارد,خاگر صاحب آن مقدار, به معامله راضى نشود خريدار مى تواند معامله را بهم زند, يا پول آن مقدار را از فروشنده 5گيرد, و همچنين نسبت به جنسى كه مشترى داده است .

8- خيار رؤيت : اگر خريدار يا فروشنده خصوصيات جنس معينى را كه طرف ديگر نديده به او بگويد بعدب معلوم شود كه آنگونه كه گفته , نبوده است , مى تواند معامله را بهم بزند.

9- خيار تأخير: در صورتى كه مشترى پول جنسى را كه نقد خريده تا سه روز ندهد و فروشنده هم جنس راحتحويل ندهد در صورتى كه تأخير آن , شرط نشده باشد فروشنده مى تواند معامله را بهم بزند ولى در اجناسى كه أاگر يك روز بماند فاسد مى شود - مثل برخى ميوه ها - تأخير تا شب است .

10- خيار حيوان : اگر حيوانى را خريده باشد, خريدار تا 3روز بعد مى تواند معامله را به هم بزند و حيوان راپس بدهد.

11- خيار تعذّر تسليم: در صورتى كه فروشنده نتواند جنسى را كه فروخته تحويل دهد مثلاً اسبى را كه ب فروخته فرار نمايد, مشترى مى تواند معامله را به هم بزند.(2)


1 - توضيح المسائل , م 2124
2 - توضيح المسائل , م 2124