اقسام احكام تكليفى

1 واجب ; عملى است كه انجامش لازم است و ترك آن عذاب دارد, مانند نماز.

2 حرام ; عملى است كه ترك آن لازم و انجامش عذاب دارد, مانند دروغ .

3 مستحب ; عملى كه انجامش مطلوب است و ثواب دارد ولى ترك آن عذاب ندارد, مانند نماز شب .

4 مكروه ; عملى كه ترك آن مطلوب است و ثواب دارد و انجامش عذاب ندارد, مانند پوشيدن لباس سياه در نماز.

5 مباح ; عملى كه انجام و ترك آن مساوى است ; نه عذابى داردو نه ثوابى , مانند بسيارى از اعمال .

اقسام واجب

كارهايى كه بر افراد مكلّف واجب مى باشد, داراى اقسام مختلفى است كه شناخت آنها در چگونگى انجام وظيفه تاءثير دارد.

1 واجب عينى , آن است كه از همهء مكلفين خواسته شده و با انجام يك يا چند نفر, از ديگران ساقط نمى شود; مانند نماز و روزه .

واجب كفايى , آن است كه اگر عده اى ـ به قدر كفايت ـ آن را انجام دهند, از ديگران ساقط مى شود; مانند كفن و دفن و نماز بر ميّت , امر به معروف و نهى از منكر و جهاد.

2 واجب تعيينى , آن است كه يك عمل مشخص از مكلّفين خواسته شده است و بدل و جايگزين ندارد; مانند نماز مغرب و عشاء.

واجب تخييرى , آن است كه دو يا چند عمل از مكلّف خواسته شده و او مخيّر است هر كدام را بخواهد انجام دهد; مثل وجوب نماز جمعه و ظهر در روز جمعه .

غير ازاينها, اقسام ديگرى براى واجب بر شمرده اند كه بيشتر در علم اصول فقه به آنها پرداخته مى شود.

آموزش فقه ـ محمد حسين فلاح زاده ـ ص 19تا 31