تعريف معروف و منكر

در احكام دين , به تمام واجبات و مستحبات <معروف > و به تمام محرّمات و مكروهات <منكر> گفته مى شود. بنابراين , واداشتن افراد جامعه به انجام كارهاى واجب و مستحب <امر به معروف > و بازداشتن آنها از كارهاى حرام و مكروه <نهى از منكر> است .

امر به معروف و نهى از منكر, واجب كفايى است كه اگر افرادى - به قدر كفايت - به انجام آن اقدام كنند, از ديگران ساقط مى شود. و اگر همهء افراد آن را ترك كرده باشند, چنانچه شرايط آن موجود باشد, همهء آنها ترك واجب كرده اند.(1)

شرايط امر به معروف و نهى از منكر

امر به معروف و نهى از منكر با وجود برخى شرايط , واجب مى باشد و در صورت نبود آن شرايط, تكليف ساقط است و آنها عبارتند از:

1- كسى كه امر يا نهى مى كند, بداند آنچه را كه ديگرى انجام مى دهد حرام است و آنچه را ترك كرده , واجب است , پس هر كسى كه نمى داند اين عمل كه او انجام مى دهد حرام است يا نه , جلوگيرى واجب نيست .

2- احتمال بدهد امر يا نهى او تأثير دارد, بنابراين اگر مى داند تأثير ندارد امر و نهى واجب نيست .

3- شخص گناهكار اصرار بر ادامهء كار خود داشته باشد, پس اگر معلوم شود, يا گمان كند, يا احتمال صحيح بدهد گناهكار بناى ترك عمل را دارد و دوباره تكرار نمى كند, يا موفّق به تكرار نمى شود, امر و نهى واجب نيست .

4- امر و نهى ,سبب ضرر جانى يا آبرويى يا ضرر مالى قابل توجه , به خودش يا نزديكان و ياران وهمراهان , يا ساير مؤمنان نباشد.(2)


1 - تحرير الوسيله , ج 1 كتاب الامر بالمعروف و النهى عن المنكر, القول فى اقسامهما و كيفيت وجوبهما, م 2
2 - همان , القول فى شرائط وجوبهما